کتاب اجزاء و اجرای ساختمان جهت بالا بردن سطح کیفی در امر ساختمان‌سازی و همچنین آشنا کردن مهندسین با اصطلاحات رایج در ساختمان‌سازی تالیف شده است. با مطالعه کتاب اجزاء و اجرای ساختمان، دانشجویان و مهندسین عمران می‌توانند با کاربردهای هر جزء از ساختمان آشنا شوند.

۱) ساختمان‌های با مصالح بنایی (ماسونری) یا ساختمان‌های با دیوار باربر

در این نوع ساختمان‌ها، بارهای وارده از کف و سقف و دیوارها توسط دیوار تحمیل می‌گردند، بنابراین دیوارهای باربر این نوع ساختمان‌ها بایستی از نظر نوع، جنس و ضخامت طوری ساخته شوند که تحمل بارهای وارده را بنمایند.

از نقطه نظر مصالح بکار رفته در دیوار باربر، آجر، سنگ و بلوک سیمانی را می‌توان نام برد. دیوارهای گلی و خشتی هم هنوز در برخی از روستاها کاربرد دارد که چون مقاومت چندانی بخصوص در برابر زلزله ندارند، در حال منسوخ شدن بوده و ساخت آنها توصیه نمی‌گردد. مگر در موارد خیلی اضطراری و آن هم با ایجاد تمهیدات لازم.

۲) ساختمان‌های اسکلت فلزی

اینگونه ساختمان‌ها از تعدادی قاب ساختمانی فلزی تشکیل شده که این قاب‌ها تحمل بارهای وارده را می‌نماید. قاب‌ها مشکل ازستون‌ها و تیرهای اصلی هستند، بار کف‌ها و سقف‌های از طریق تیرچه‌ها یا تیرهای فرعی به تیر اصلی قاب منتقل شده و از آنجا به ستون، از ستون به پی و در نهایت از پی به زمین انتقال می‌بابند.

دیوارها فقط به عنوان جداکننده فضاها مورد استفاده قرار می‌گیرند و بایستی بتوانند وزن خود را تحمل نمایند. دیوارهای اینگونه ساختمان‌ها معمولا با تیغه‌های نازک و با مصالح سبک وزن ساخته می‌شوند.

۳- ساختمان‌های اسکلت بتن مسلح

در اینجا همانند قاب‌های اسکلت فلزی، بار توسط قاب تحمل می‌شود و دیوار فقط نقش جدا کننده فضاها را دارند. فقط جنس مصالح قاب به جای فولاد، از بتن مسلح می‌باشد. منظور از بتن مسلح، بتنی است که در داخل آن مقدار لازم کافی عناصر فولادی کار گذاشته شده باشد. در قطعات بتن مسلح هر دو عناصر میلگرد و بتن برای مقاومت در برابر بارها و تنش‌ها که در عمل و محاسبات از آن صرف نظر می‌گردد. به طور کلی در قطعات بتن مسلح بتن در برابر نیروهای فشاری و نیز برش مقاومت نسبتا خوبی داشته و در این مورد با فولاد مشارکت می‌نماید.

آرماتور برای مقاومت در برابر نیروهای فشاری، کششی، و برشی مشارکت دارد. گرچه میلگرد بیشتر برای مقاومت در قسمت‌های کششی بتن مسلح بکار می‌رود ولی به منظور کاستن از سطح مقطع قطعات در محل هایی از مقاطع که تحت اثر فشار و برش هم قرار گیرند بکار رفته و با بتن در تحمل این نیروها مشارکت می‌نماید.

۴- ساختمان چوبی

در این نوع ساختمان‌ها، اسکلت اصلی و حتی قسمت‌های جدا کننده از چوب و تخته تشکیل شده و در حقیقت قسمت اعظم کارهای ساختمان سازی مربوط به امور تجاری می‌باشد. به علت گرانی چوب و نیز خطر آتش سوزی، در ایران کمتر کاربرد دارند. اما در بعضی از کشورها دارای جنگل انبوه و فراوانی بوده و در نتیجه چوب به حد وفور و نسبتا ارزان در دسترس می‌باشد، ساخت سازه‌های چوبی بسیار رایج می‌باشد. ساختمان‌های جوبی به علت سبک بودن وزن و نیز بهم پیوسته بودن قطعات و اتصالات در برابر زلزله مقاومت خوبی دارند.

فصل اول / كلیات 

۱-۱-مقدمه
۱-۲-ساختمان‌های با مصالح بنایی (ماسونری) یا ساختمان‌های با دیوار باربر
۱-۳-ساختمان‌های اسكلت فلزی
۱-۴-ساختمان‌های اسكلت بتن مسلح
۱-۵-ساختمان‌های چوبی
۱-۶-ساختمان‌های پیش‌ساخته
۱-۷-انواع ساختمان از لحاظ مصرف
۱-۸-انواع نقشه‌های ساختمان
۱-۹-موارد استفاده از نقشه‌های تأسیساتی و برقی

فصل دوم / عملیات خاكی 

۲-۱-تسطیح زمین و پیاده كردن نقشه
۲-۲-پیاده كردن نقشه با استفاده از دوربین نقشه‌برداری
۲-۳-پیاده كردن نقشه با استفاده از متر و طناب
۲-۴-رپر
۲-۵-گودبرداری محل زیرزمین
۲-۶-گودبرداری
۲-۷-شیب كناره‌های محل گودبرداری
۲-۸-گودبرداری محل پی‌ها و فونداسیون‌ها (پی‌كنی)
۲-۹-مقاومت مجاز خاك
۲-۱۰-چاه‌های فاضلاب
۲-۱۱-تعداد چاه
۲-۱۲-هواكش چاه
۲-۱۳-دودكش‌ها

فصل سوم / پی‌سازی 

مقدمه
۱ـ پی‌های غیرمسلح (پی‌های سازه)
۲ـ پی‌های بتن مسلح
انواع فونداسیون‌های گسترده بتن مسلح
۱) پی‌های منفرد (Isolated footings)
۲) پی‌های مركب (چند ستونی)
۳) پی دیوار (پی نواری)
۴) پی‌های باسكولی (كنسولی)
۵) پی‌های مركب، حصیری یا شناور (رادیه ژنرال)
مراحل اجرای پی‌های بتن مسلح
پی‌های شمعی
پی‌سازی روی شمع‌ها

فصل چهارم / اجرای كارهای بتنی 

۴-۱-مزایای ساختمان‌های بتنی
۴-۲-قالب‌بندی چوبی
۴-۳-رعایت نكات لازم در قالب‌بندی
۴-۴-باز كردن چوب بست و قالب
۴-۵-قالب‌بندی فلزی
۴-۶-نحوه اجرای آرماتوربندی
۴-۷-بتن (concrete)
۴-۸-بتن مسلح (بتن آرمه) (Reinforced concrete)
۴-۹-بتن پیش تنیده (Prestressed concrete)
۴-۱۰-سیمان (cement)
۴-۱۱-طرز تهیه سیمان
۴-۱۲-حمل و نگهداری سیمان پرتلند
۴-۱۳-انواع سیمان پرتلند
۴-۱۴-انواع بتن
۱-بتن ضعیف (كم سیمان)
۲-بتن سبك
۳-بتن خیلی سبك
۴-بتن معمولی
۵-بتن سنگین
۶-بتن هوادار
۴-۱۵-طریقه ساخت بتن
۴-۱۶-ساخت بتن با ماشین بتن‌ساز (بتونیر)
۴-۱۷-ساخت بتن با دست
۴-۱۸-متراكم كردن بتن
۴-۱۹-نگهداری بتن
۴-۲۰-سطح واریز

فصل پنجم / دیوارها 

۵-۱-آجر
۵-۲-انواع آجرهای رایج
۱-آجر فشاری
۲-آجر قزاقی سفید
۳-آجر سفال سوراخ‌دار
۴-آجر نسوز
۵-آجرهای نما
۶-آجرهای سفالی مجوف
۷-اصطلاحات مربوط به آجر و قطعات آن
۸-آلوئك
۹-دیوارچینی آجری
۱۰-ملات
۱۱-انواع ملات‌های خشك
۱۲-ملات گل
۱۳-ملات كاهگل
۱۴-ملات گچ و خاك

۵-۳-انواع ملات‌های رطوبتی
۱-ملات ماسه آهك
۲-ملات ماسه سیمان
۳-ملات باتارد (ماسه، سیمان، آهك)
۴-ملات گل آهك
۵-۴-نحوه اجرای دیوار آجری و قفل و بند آجرها
۱-قفل و بند كله و راسته
۲-قفل و بند بلوكی
۳-قفل و بند راسته نما
۴-قفل و بندهای مختلف
۵-۵-هشت‌گیر و لاریز
۵-۶-دیوارهای سنگی
۱-بنایی با سنگ‌های تراشیده
۲-بنایی با سنگ‌ لاشه
۳-بنایی با سنگ به صورت خشكه‌چینی
۵-۷-انواع دیوار در ساختمان
۱-دیوار كرسی
۲-دیوار جداكننده (تیغه یا غیر باربر)
۳-دیوار باربر
۴-دیوارنما
۵-دیوار حائل (نگهدارنده)
ـ ۶-دیوار محافظ عایق رطوبت

فصل ششم / عایق‌كاری (ایزولاسیون) در مقابل رطوبت  

۶-۱-قیر
۶-۲-انواع قیرها
۱-قیر جامد (قیر خالص)
۲-قیر اكسیده (دمیده)
۳-قیرهای مایع (محلول)
۶-۳-ویژگی‌های قیر
۶-۴-گونی
۶-۵-كلیات در مورد نحوه عایق‌كاری رطوبتی
۶-۶-عایق‌كاری دیوارهای زیرزمین
۶-۷-عایق‌كاری روی دیوار كرسی (عایق پی)
۶-۸-عایق پشت بام
۶-۹-ایزوگام (الیاف‌های پلی‌استروتی‌شو)
۶-۱۰-عایق كف‌ها و دیوارها

فصل هفتم / كلاف‌بندی (شناژ) 

۷-۱-مقدمه
۷-۲-طبقه‌بندی ساختمان‌ها از نقطه نظر اهمیت آن

گروه ۱ـ

ساختمان‌های با اهمیت خیلی زیاد

گروه ۲ـ

ساختمان‌های با اهمیت زیاد

گروه ۳ـ

ساختمان‌های با اهمیت متوسط

گروه ۴ـ

ساختمان‌های با اهمیت كم

۷-۳-طبقه‌بندی مناطق كشور از نظر خطر زلزله
۷-۴-كلاف‌بندی ساختمان‌های با مصالح بنایی
۷-۵-كلاف‌بندی افقی
۷-۶-كلاف‌بندی قائم

فصل هشتم / ساختمان‌های اسكلت فلزی 

۸-۱-ساختمان‌های فلزی
۸-۲-سازه‌های قاب‌بندی شده (اسكلت فولادی)
۸-۳-مزایای نسبی ساختمان‌های اسكلتی فلزی
۸-۴-معایب ساختمان‌های فلزی
۸-۵-ویژگی ساختمان‌های اسكلت فولادی
۸-۶-مقاومت ساختمان در برابر نیروهای جانبی (افقی) ناشی از باد یا زلزله
۸-۷-ایجاد اتصال صلب و گیردار بین تیر و ستون (Rigid)
۸-۸-استفاده از سیستم مهاربند (بادبند) (Bracing)
۸-۹-دیوار برشی
۸-۱۱-سیستم سقف در سازه‌های اسكلت فولادی
۸-۱۲-انواع ساختمان‌های فلزی از نقطه نظر شكل ظاهری
۸-۱۳-اجزای تشكیل‌دهنده ساختمان‌های اسكلت فلزی
۸-۱۴-ستون (column)

۸-۱۵-ستون‌های مركب
۱ـ قسمت اصلی ستون
۲ـ تسمه‌ها یا ورق‌های اتصال‌دهنده
۳ـ صفحات و ورق‌های تقویتی
۸-۱۶-اتصال پروفیل‌های ستون در ارتفاع
۸-۱۷-اتصال ستون به صفحه ستون
۸-۱۸-تیرها (Beams)
۱ـ تیر فرعی یا تیرچه (Joist)
۲ـ تیر اصلی یا شاه تیر (Girder)
۸-۱۹-بادبند (Bracing)
۸-۲۰-جوش و جوشكاری در ساختمان
۸-۲۱-اتصالات و وسائل اتصال
۸-۲۲-جوش و جوشكاری
۸-۲۳-قوس الكتریكی
۸-۲۴-ماشین جوشكاری
۸-۲۵-فرایند عمل جوشكاری و تشكیل قوس الكتریكی
۸-۲۶-روش‌های عمده جوشكاری قوسی
۱ـ جوش‌های قوسی با الكترود روكشدار: Shielded Metal Arc Welding (SMAW)
۲ـ جوشكاری قوسی غوطه‌ور Submerged Arc Welding (SAW)
۳ـ جوشكاری قوسی با حفاظ گازی Gas Metal Arc Welding (GMAW)
۴ـ جوشكاری با الكترود مغزه پودری Flux Cared Arc Welding (FCAW)

۸-۲۹-جوش ایده‌آل
۸-۳۰-جوش‌پذیری (weldability)
۸-۳۱-نوع جریان در جوشكاری
۸-۳۲-قطبیت (پلاریته) در جوشكاری
۸-۳۳-اتصال روی هم (پوششی)
۸-۳۴-اتصال سپری
۸-۳۵-اتصال كنج (گونیا)
۸-۳۶-اتصال لبه‌ای (پیشانی)
۸-۳۷-انواع جوش
۸-۳۸-انواع اتصالات جوشی
۸-۳۹-اتصال لب به لب
۸-۴۰-جوش گوشه Fillet Weld
۸-۴۱-جوش‌های شیاری (Groove Welds)
۸-۴۲-جوش‌های انگشتانه و كام
۸-۴۳-وضعیت جوشكاری (welding position)
۸-۴۴-طبقه‌بندی الكترودها
۸-۴۴-مراحل اجرایی جوشكاری قوسی دستی
۸-۴۵-زاویه كار و زاویه راهنما

معایب احتمالی جوش 

۱ـ ترك‌خوردگی
۲ـ ذوب ناقص
۳ـ نفوذ ناكافی در درز
۴ـ تقعر در ریشه
۵ ـ حفره‌های گازی (تخلخل)
۶ ـ گودافتادگی كناره جوش (لب‌سوختگی)
۷ـ تداخل گِل جوشكاری
۸ ـ انقباض یا كشیدگی در شیار
۹ـ هم‌راستا نبودن اتصال جوش
۱۰ـ سوختگی داخلی
۱۱ـ حفره انتهایی (لوله آتشفشانی)
۱۲ـ لكه قوس یا فلاش سرگردان
۱۳ـ پاشش (ترشح)
كیفیت و بازرسی و كنترل جوش
سطح مقطع مؤثر جوش
I ـ جوش شیاری با نفوذ كامل
II ـ جوش شیاری با نفوذ نسبی
III ـ جوش شیاری بین دو لبه گرد
IV ـ جوش گوشه
V ـ جوش انگشتانه و كام
محدودیت ابعاد جوش‌های مختلف
۱-طول جوش گوشه
۲-جوش گوشه در اتصالات پوششی (روی هم)
۳-جوش گوشه در سوراخ و شكاف
۴-جوش گوشه‌ در انتهای اعضا
۶-محدودیت‌های ضخامت و فواصل در جوش انگشتانه و كام

تنش‌های مجاز
ضریب كنترل كیفیت یا ضریب بازرسی
ارزش جوش
پیچ و پرچ (Bolt and Rivet)
پرچ (Rivet)
بار دوام پیچ
رفتار پیچ‌ها
انواع سوراخ در اتصالات پرچ و پیچ
انتقال نیرو در اتصالات پیچی و پرچی
تنش‌های مجاز
۱-اتصال قطعات فلزی به یكدیگر
۲-اتصال ساده
۳-اتصال نیمه صلب
طراحی خمیری اتصالات (plastic Design of Joints)
۱-اتصال ساده با نبشی نشیمن انعطاف‌پذیر
۲-اتصال ساده با نشیمن تقویت شده
۳-اتصال ساده با نبشی جان
وصله ستون‌ها ‌(اتصال پروفیل‌های ستون در ارتفاع)
حالت اول: وصله ستون بدون تغییر در سطح مقطع و نمره پروفیل‌ها
حالت دوم: وصله ستون در محل تغییر نمره نیمرخ‌ها

فصل نهم / سقف‌ها (پوشش‌ها) 

۱ـ سیستم تیرچه‌های فلزی (تیرآهن و طاق ضربی)
۲ـ سیستم تیرچه ـ بلوك
اجزاءتشكیل‌دهنده سقف تیرچه ـ بلوك
۱ـ تیرچه
۲ـ بلوك
۳ـ میلگردهای افت و حرارتی
۴ـ بتن پوشش یا دال (بتن درجا)
مراحل اجرای سقف تیرچه بلوك
خلاصه
ضوابط اجرایی سقف‌های تیرچه بلوك
۳ـ سقف‌های مركب (سیستم پوشش مركب متشكل از تیر فلزی و دال بتن مسلح)

فصل دهم / پله‌ها  

مقدمه
پله
طریقه اجرای راه‌پله

فصل یازدهم / نازك‌كاری 

مقدمه
كف‌سازی
I ـ كف‌سازی در طبقه همكف
II ـ كف‌سازی در طبقات
III ـ كف‌سازی در پشت‌بام
اندودها
I ـ اندود گچ و خاك
II ـ سفیدكاری
III ـ اندود ماسه سیمان
IV ـ كاشی‌كاری

انتشارات نوآور