کتاب راهنمای نظارت در طرح‌های عمرانی

 کتاب راهنمای نظارت در طرح‌های عمرانی 

می دانیم که آرمان‌ها و هدف‌های تعیین شده حکومت‌ها در سطح برنامه ریزی بلند مدت، در چارچوب برنامه‌هایی با هدف‌های کیفی تعریف می‌شوند، پس هر برنامه در سطح برنامه ریزی میان مدت به نوبه خود به طرح‌هایی با هدف‌های غالبا کیفی تقسیم می‌شود و آنگاه هر طرح  در سطح برنامه ریزی عملیات کوتاه مدت یا سالانه، به چندین پروژه تفکیک می‌گردد. بدین ترتیب پروژه‌ها سنگ بنای آرمان‌ها و هدف‌های تعیین شده ملی را تشکیل می‌دهند.

به بیان دیگر، پروژه در هر بخش دولتی، لبه تیغ توسعه، و در بخش خصوصی نیز مهمترین ابزار تأمین سودآوری است.

پس با برنامه ریزی و نظارت مستمر بر پروژه‌ها، زمینه‌های نظارت بر طرح‌ها و برنامه‌ها و سرانجام دستیابی بهینه به هدف‌ها، آرمان‌های اقتصادی – اجتماعی و هم چنین استفاده بهینه از منابع کشور فراهم خواهد شد.

در طرح‌های عمرانی آنچه که تحت عنوان موافقتنامه طرح‌های عمرانی (تملک دارایی های سرمایه ای) در آغاز حیات یک پروژه تنظیم و تعریف می‌گردد، به نوعی اولین قدم ایجاد پروژه در نظام جامع مدیریت و برنامه ریزی و کنترل پروژه می‌باشد.

آشنایی و اشراف بر تنظیم اولیه موافقتنامه برای کارشناسان بودجه با توجه به اهمیت فراوان این سند که تا پایان حیات یک پروژه به آن رجوع خواهد شد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد.

بدین لحاظ شرح فصول موافقتنامه و کلیاتی از روال تنظیم مبالغ پیش بینی اولیه یک پروژه، جهت آگاهی و به حداقل رساندن درصد خطاهای موجود که عمدتا تحت عنوان اصلاحیه موافقتنامه رفع می‌گردد آورده می‌شود.

مفاهیم و اصطلاحات بودجه ریزی

بودجه

کلمات بودجه از زبان فرانسه وارد زبان انگلیسی و فارسی  شده است و معنی لغوی آن به منزله کیف یا ساک خزانه دار بوده است که دریافت ها و وجوه دولتی را در آن قرار می‌دادند و هزینه‌های دولتی از وجوه داخل کیف یا ساک صورت می‌گرفته است بودجه پیش‌بینی هزینه اجرای عملیات در طول مدت یکسال می‌باشد که در نهایت به اعتبارات تقویم می‌گردد.

تعریف بودجه

یک طرح مالی است که نیازمندهای پولی دولت به طور کامل برای مدت محدودی برآورده می‌شود، در برابر نیازمندی های هزینه اقلام درآمد پیش می‌شود.

طرحی است جامع اصطلاحات مالی که به وسیله یک برنامه جاری برای مدت معین اچرا می‌گردد.

بودجه بندی سندی است که معاملات دخل و  خرج ممکلتی برای مدت معینی در آن پیش بینی و تصویب می‌گردد. مدت مزبور را سند مالی می‌گویند که بر اساس قوانین جدید ۱۶ ماه شمسی پایان تیر ماه می‌باشد.

مفاهیم و اصطلاحات بودجه‌ریزی (كلید واژه‌ها) 

۱-۱-بودجه
۱-۲-تعریف بودجه
۱-۳-بودجه عمومی دولت
۱-۴-اعتبارات جاری (هزینه‌ای)
۱-۵-اعتبارات عمرانی (تملك دارایی‌های سرمایه‌ای)
۱-۶-سایر منابع تأمین اعتبار
۱-۷-تنخواه‌گردان
۱- تنخواه‌گردان خزانه
۲- تنخواه‌گردان استان
۳- تنخواه‌گردان حسابداری
۴- تنخواه‌گردان پرداخت
۱-۸-تأمین اعتبار
۱-۹-درخواست وجه
۱-۱۰-تخصیص اعتبار
۱-۱۱-طرح‌های عمرانی و انواع آن
۱-۱۲-طرح انتفاعی
۱-۱۳-طرح غیرانتفاعی
۱-۱۴-طرح مطالعاتی
۱-۱۵-طرح‌های ملی و استانی
۱-۱۶-پروژه
۱-۱۷-قرارداد
۱-۱۸-اجرای كار به صورت پیمانی
۱-۱۹-اجرای كار به صورت امانی
۱-۲۰-یوزانس (Usance)
۱-۲۱-اعتبارات اسنادی
۱-۲۲-بیع متقابل
۱-۲۳-فایناس (تسهیلات مالی (Finace))
۱-۲۴-شورای برنامه‌ریزی و توسعه استان
۱-۲۵-چگونگی برآورد اعتبارات در قالب پروژه‌ها و برآورد اعتبار طرح

نحوه تنظیم اعتبارات مورد نیاز برای طرح‌های عمرانی 

الف) برآورد اولیه
ب) ضرایب متفرقه قابل اعمال به برآورد اولیه به منظور پیش‌بینی اعتبار طرح عمرانی

موافقتنامه در طرح‌های عمرانی چیست؟ 

دارایی‌های تولید شده (دارایی‌های ثابت)

فصل اول :

ساختمان و مستحدثات

فصل دوم : 

ماشین‌آلات و تجهیزات

فصل سوم : 

سایر دارایی‌های ثابت

فصل چهارم :

تغییر در موجودی انبار

فصل پنجم :

اقلام گران‌بها

فصل ششم : 

زمین

فصل هفتم :  

سایر دارایی‌های تولید نشده

شرح فصول

فصل اول :

ساختمان و سایر مستحدثات

فصل دوم :

ماشین‌آلات و تجهیزات

فصل سوم :

سایر دارایی‌های ثابت

فصل چهارم :

موجودی انبار

فصل پنجم :

اقلام گران‌بها

فصل ششم :

زمین

فصل هفتم : 

سایر دارایی‌های تولید نشده

نمونه موافقنامه طرح‌های عمرانی

نمونه برگ درخواست اعتبارات طرح‌های عمرانی

گردش كار اجرای طرح‌های عمرانی

وظایف كارفرما و دستگاه نظارت در قراردادهای پیمانكاری (برگرفته از پیمان و شرایط عمومی پیمان)

اختیارات و وظایف كارفرما در پیمان و شرایط عمومی پیمان

اختیارات و وظایف دستگاه نظارت در پیمان و شرایط عمومی پیمان

چگونگی تعیین پیشرفت فیزیكی پروژه‌ها و پیشرفت فیزیكی طرح 

الف) پیشرفت فیزیكی پروژه
ب) پیشرفت فیزیكی طرح
تعریف یك شاخص

شرح وظایف مهندس ناظر مقیم

۱- تعریف ناظر مقیم
۲- آشنایی با مدارك پروژه
۳- آشنایی با محیط كار
۴- تعیین نقاط اصلی و تحویل كارگاه
۵- پیاده كردن نقشه‌ها
۶- گزارش وضعیت زمین محل اجرای پروژه
۷- دفتر كارگاه
۸- برنامه پیشرفت كار
۹- تهیه وسایل اندازه‌گیری
۱۰- اطلاع از مقررات و قوانین كار و بیمه‌های اجتماعی
۱۱- پرسنل پیمانكار
۱۲- صورت مجالس و دستور مراحل مختلف اجرای كار
۱۳- گزارشات كارگاه
۱۴- نمونه‌ها و آزمایشات
۱۵- ماشین‌آلات كارگاه
۱۶- تهیه صورت وضعیت‌های موقت
۱۷- دستمزد كارگران
۱۸- تعطیلی كارگاه
۱۹- گزارش پایان كار
۲۰- تحویل موقت
۲۱- تهیه صورت وضعیت قطعی
۲۲- خاتمه كار و پایان وظایف ناظر مقیم

دستورالعمل پرداخت صورت وضعیت‌های كاركرد در قراردادهای فهرست بهائی 

۶-۱-نحوه و تدوین صورت وضعیت‌های كاركرد
۱-۱-جدول شماره (۱)
۱-۲-جدول شماره (۲)
۱-۳-جدول شماره (۳)
۱-۴-جدول شماره (۴)
۱-۵-جدول شماره (۵)

شرح وظایف واحدهای دست‌اندركار در تهیه، بررسی و پرداخت صورت وضعیت‌های موقت

برنامه زمان‌بندی پرداخت صورت وضعیت‌های موقت
فرآیند اجرایی پرداخت صورت وضعیت‌ها در قراردادهای فهرست بهائی

نكات قابل توجه

مستندات و مدارك پیوست صورت وضعیت‌ها

دستورالعمل پرداخت صورت وضعیت‌های كاركرد در قراردادهای پیمان با نرخ مترمربع زیر بنا 

۱-جدول شماره (۱)
۲-جدول شماره (۲)
۳-جدول شماره (۳)
۴-جدول شماره (۴)

ساختار شكست كار (Work Break down Structure) (WBS)

۱-۱-نمونه یك (سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی بخشنامه پیمان با نرخ مترمربع زیر بنا)
۱-۲-نمونه‌ای از تفكیك عملیات اجرایی یك ساختمان (اسكلت فلزی)
۱-۳-نمونه دو (سازمان مسكن و شهرسازی)
۱-۴-ساختمان مسكونی (اسكلت فلزی)
۱-۵-نمونه سه (سازمان مسكن و شهرسازی)
۱-۶-ساختمان مسكونی (اسكلت بتنی)
۱-۷-نمونه چهار (سازمان مسكن و شهرسازی)
۱-۸-محوطه‌سازی خانه مسكونی
۱-۹-نمونه پنجم (سازمان مسكن و شهرسازی)
۱-۱۰-مراكز فرهنگی و هنری (اسكلت فلزی)
۱-۱۱-نمونه شش (سازمان مسكن و شهرسازی)
۱-۱۲-ساختمان اداری (اسكلت بتنی)
۱-۱۳-نمونه هفتم (اداره كل نوسازی مدارس)
۱-۱۴-ساختمان‌های فلزی
۱-۱۵-نمونه هشتم (اداره كل نوسازی مدارس)
۱-۱۶-(ساختمان بتنی)

۱-۱۷-اداره كل نوسازی و مدارس 

۱-۱۸-جدول درصدبندی انجام تجهیز و برچیدن كارگاه (نسبت به كل قرارداد)
۱-۱۹-اداره كل نوسازی و مدارس
۱-۲۰-جدول درصد پیشرفت فیزیكی عملیات تأسیسات مكانیكی ساختمان اصلی
۱-۲۱-اداره کل نوسازی و مدارس
۱-۲۲-جدول درصد پیشرفت فیزیكی عملیات تأسیسات برقی ساختمان اصلی

۱-۲۳-اداره كل نوسازی مدارس

۱-۲۴-جدول درصد پیشرفت فیزیكی محوطه با رویه آسفالتی
۱-۲۵-تأسیسات مكانیكی محوطه
۱-۲۶-تأسیسات برقی محوطه
۱-۲۷-(اداره كل نوسازی مدارس)
۱-۲۸-جدول درصد پیشرفت فیزیكی دیوار و دورنما (متر طول)

شرح ضرائب قراردادی 

۱- ضریب بالاسری
۱) هزینه بالاسری عمومی
۲) هزینه بالاسری كار
جدول آنالیز ضرائب بالاسری در دوران‌های مختلف
۲- ضریب منطقه‌ای
ضرایب منطقه‌ای استان تهران
۳- ضریب طبقات
۴- ضریب ارتفاع
۵- ضریب پیمان (ضریب پیشنهادی پیمانكار)
نمودار نحوه محاسبه ضریب افزایش و یا كاهش در مناقصه (پلوس و مینوس)
۶- ضریب تجهیز كارگاه
۱-نحوه پرداخت

فهرست ردیف‌های تجهیز و برچیدن كارگاه

نمودار نحوه محاسبه مبلغ برآورد هزینه اجرا و نحوه اعمال هزینه‌های تجهیز و برچیدن كارگاه
نمودار نحوه پرداخت هزینه‌های تجهیز و برچیدن كارگاه

نحوه محاسبه اضافه مبلغ تجهیز كارگاه در موارد كارهای اضافی (جدید)
نمودار مبلغ تجهیز كارگاه در موارد كارهای اضافی (جدید)
۷- ضریب تعدیل
الف) قراردادهای فهرست بهائی
ب) قراردادهای پیمان با نرخ مترمربع زیر بنا
محاسبه D
۸- ضریب مابه‌التفاوت مصالح

كسورات 

۱- صورت وضعیت قبلی
۲- تضمین حسن انجام كار
۳- پیش‌پرداخت
۴- كسور قانونی
۱-۱-نمودار دامنه شمول و نوع قرارداد حق بیمه تأمین اجتماعی
۱-۲-نمودار نحوه محاسبه حق بیمه تأمین اجتماعی
۱-۳-نمودار نحوه پرداخت حق بیمه و اخذ مفاصاحساب

آشنایی با برنامه‌ریزی و كنترل پروژه

تعریف پروژه
مدیریت پروژه
مسئولیت‌های مدیر پروژه
وظایف مدیر پروژه

سیستم برنامه‌ریزی و كنترل پروژه چیست؟

انواع روش‌های زمان‌بندی و نمایش فعالیت یك پروژه 

۱- روش نمودار میله‌ای (Bar chart)
۲- روش‌های تحلیل شبكه
ویژگی‌های روش‌های تحلیل شبكه (مسیر بحرانی، سی. پی. ام CPM)

آیا سی. پی. ام (C. P. M) مشكلات ما را حل می‌كند؟

مقدمه‌ای بر برنامه‌ زمان‌بندی پروژه (مسیر بحرانی CPM) در مدیریت پروژه

برخی مفاهیم كلی در مدیریت پروژه

مشخصه‌های روابط (Dependency Attributes)

نمودار پرت
مشخصات مسیر بحرانی
روش ریاضی
به مشكل عمومی پروژه‌ها یعنی زمان می‌پردازیم
شرایط عمومی پیمان

فصل اول ـ تعاریف و مفاهیم 

ماده ۱ :

پیمان

ماده ۲ :

موافقتنامه

ماده ۳ :

شرایط عمومی

ماده ۴ :

شرایط خصوصی

ماده ۵ :

برنامه زمانی اجرای كار

ماده ۶ :

كارفرما

ماده ۷ :

پیمانكار

ماده ۸ :

مدیر طرح

ماده ۹ :

مهندس مشاور، مهندس ناظر

ماده ۱۰ :

رئیس كارگاه

ماده ۱۱ :

پیمانكار جزء

ماده ۱۲ :

كار، كارگاه، تجهیز و برچیدن كارگاه

ماده ۱۳ :

مصالح، تجهیزات، مصالح و تجهیزات پای كار، ماشین‌آلات و ابزار، تأسیسات و ساختمان‌های موقت، وسایل

ماده ۱۴ :

برآورد هزینه اجرای كار، مبلغ پیمان، مبلغ اولیه پیمان، مبلغ نهایی پیمان، ضریب پیمان، نرخ پیمان، مدت پیمان، مدت اولیه پیمان، متوسط كاركرد فرضی ماهانه

ماده ۱۵ :

روز، ماه، تاریخ‌ها، مفرد و جمع، عنوان‌ها

فصل دوم ـ تأییدات و تعهدات پیمانكار 

ماده ۱۶

تأییدات پیمانكار

ماده ۱۷

كاركنان

ماده ۱۸

مسئولیت حسن اجرای كار، برنامه كار، گزارش پیشرفت كار، هماهنگی با پیمانكاران دیگر، رئیس كارگاه

ماده ۱۹

كنترل نقاط نشانه‌، پیاده كردن نقشه‌ها، اندازه‌گیری‌ها

ماده ۲۰

تجهیز كارگاه، تدارك مصالح، تجهیزات و ماشین‌آلات

ماده ۲۱

حفاظت از كار و شخص ثالث، بیمه كار، مراقبت‌های لازم

ماده ۲۲

ترتیب گردش مدارك، نقشه‌ها و ابلاغ دستور كارها

ماده ۲۳

حفاظت تاسیسات زیر بنایی و تغییر وضع آن‌ها

ماده ۲۴

واگذاری، پیمانكاران جزء

ماده ۲۵

اجرای كار در شب

ماده ۲۶

آثار تاریخی و اشیای عتیقه

ماده ۲۷

اقامتگاه قانونی

فصل سوم ـ تعهدات و اختیارات كارفرما 

ماده ۲۸

تحویل كارگاه

ماده ۲۹

تغییر مقادیر كار، قیمت‌های جدید، تعدیل نرخ پیمان

ماده ۳۰

تغییر مدت پیمان

ماده ۳۱

مدیریت اجرا

ماده ۳۲

نظارت بر اجرای كار

ماده ۳۳

مهندس ناظر

فصل چهارم ـ تضمین، پرداخت، تحویل كار 

ماده ۳۴ :

تضمین انجام تعهدات

ماده ۳۵ :

تضمین حسن انجام كار

ماده ۳۶ :

پیش پرداخت

ماده ۳۷ :

پرداخت‌ها

ماده ۳۸ :

پرداخت‌های ارزی

ماده ۳۹ :

تحویل موقت

ماده ۴۰ :

صورت وضعیت قطعی

ماده ۴۱ :

تحویل قطعی

ماده ۴۲ :

مسئولیت‌های دوره تضمین

فصل پنجم ـ حوادث قهری، فسخ، ختم، تعلیق، هزینه تسریع، خسارت تأخیر، تسویه حساب، حل اختلاف 

ماده ۴۳ :

بروز حوادث قهری

ماده ۴۴ :

ممنوعیت قانونی

ماده ۴۵ :

حقوق انحصاری ثبت شده

ماده ۴۶ :

موارد فسخ پیمان

ماده ۴۷ :

اقدامات فسخ پیمان

ماده ۴۸ :

خاتمه پیمان

ماده ۴۹ :

تعلیق

ماده ۵۰ :

هزینه تسریع كار، خسارت تأخیر كار

ماده ۵۱ :

صورتحساب نهایی

ماده ۵۲ :

تسویه حساب

ماده ۵۳‌ :

حل اختلاف

ماده ۵۴ :

قوانین و مقررات حاكم بر پیمان

قوانین و مقررات و شرح وظایف ناظرین حقیقی و حقوقی نظام مهندسی ساختمان ۲۷۶
نمایه
منابع و مآخذ کتاب راهنمای نظارت در طرح‌های عمرانی

انتشارات نوآور